Liệu biết mình thì đã là đủ để hạnh phúc chưa?

Tri Mệnh không chỉ dừng lại ở việc hiểu về sở thích, tính cách hay điểm mạnh điểm yếu của bản thân. Nó còn là sự thấu hiểu sâu sắc về lý do tồn tại của bản thân trên cõi đời này. Với Tri Mệnh, chúng ta không chỉ biết mình là ai, mà còn hiểu rõ mình muốn trở thành ai, muốn cống hiến gì, muốn hiện thực hoá giá trị gì cho cuộc đời này.

Tri Mệnh đòi hỏi chúng ta phải chiêm nghiệm sâu hơn, không chỉ hỏi "Tôi giỏi gì?" mà còn phải tự vấn “Tôi muốn sống cuộc đời thế nào? Tôi muốn để lại di sản gì cho thế giới này?". Đó là tiến trình liên tục tự đối thoại với bản thân, lắng nghe tiếng nói từ trái tim, và dũng cảm đối mặt với những câu hỏi lớn về ý nghĩa cuộc sống. Cũng cần lưu ý rằng: (1) việc giữ một câu hỏi trong đầu và để nó dần nảy nở theo trải nghiệm sống quan trọng hơn tìm ngay lấy một câu trả lời tức thời, và (2) những mảnh ghép của câu trả lời cần đến từ thân nghiệm chứ không phải tâm tưởng.

Và sự thật là, chúng ta sẽ luôn tiếp tục kiến tạo vận mệnh của mình qua từng phút giây sống, chứ không tồn tại một định mệnh sẵn có nào cả.

Khi chỉ tập trung vào bản thân, chúng ta có nguy cơ rơi vào cái bẫy của sự tự mãn và vị kỷ. Tri ân là cách chúng ta mở rộng tầm nhìn, nhận ra rằng không có thành công nào là của riêng ai, không có sự tồn tại nào là độc lập.

Tri ân đòi hỏi chúng ta nhìn nhận và trân trọng mạng lưới tương liên [interconnectivity] giữa mình với muôn vàn sinh thể khác trong vũ trụ này. Từ người thân, bạn bè, đồng nghiệp, cho đến những người xa lạ đã góp phần tạo nên cuộc sống của chúng ta như hiện tại. Từ mặt đất, cây cỏ, động vật, núi non, sông ngòi, không khí, ánh sáng mặt trời…đang cung cấp dinh dưỡng, sức sống cho ta hàng ngày. Thậm chí, chúng ta có thể biết ơn cả những khó khăn, thử thách đã giúp mình trưởng thành.

Tôi từng ra đề cho một nhóm học sinh lớp 11 viết một danh sách những người đã giúp đỡ mình từ nhỏ đến bây giờ, và tất cả các bạn đã sững sờ nhận ra rằng từng thành thành quả hay sự thụ hưởng của mình, dù nhỏ hay lớn, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố và con người khác.

Khi chúng ta thực hành Tri n, chúng ta không chỉ trở nên khiêm tốn hơn, mà còn cảm nhận được sự kết nối sâu sắc với thế giới xung quanh. Điều này tạo nền tảng cho lòng từ bi và tinh thần cộng đồng, giúp chúng ta sống có trách nhiệm và ý nghĩa hơn.

Tri Đạo là sự hiểu biết về các quy luật tự nhiên và khả năng sống thuận hòa với chúng. Đây không phải là việc thụ động chấp nhận mọi thứ, mà là sự thấu hiểu sâu sắc về bản chất của sự vật, sự việc, thời cuộc để có thể ứng xử một cách khôn ngoan và linh hoạt.

Tôi nhớ có lần đi leo núi, tôi gặp một nhóm du khách cố gắng đi nhanh để "chinh phục" đỉnh núi. Họ kiệt sức và không thể tận hưởng cảnh đẹp xung quanh, thậm chí còn trách móc lẫn nhau bởi những điều nhỏ nhặt. Ngược lại, những người dân địa phương di chuyển nhẹ nhàng, thong thả, họ dường như hòa mình vào thiên nhiên và leo lên đỉnh một cách dễ dàng hơn nhiều.

Tri Đạo giúp chúng ta nhận ra rằng cuộc sống không phải lúc nào cũng cần phải "chinh phục". Đôi khi, việc chấp nhận và thuận theo dòng chảy tự nhiên lại mang đến kết quả tốt đẹp hơn. Điều này không có nghĩa là chúng ta từ bỏ mục tiêu hay ước mơ, mà là cách chúng ta theo đuổi chúng cần phải hài hòa với quy luật tự nhiên và hoàn cảnh xung quanh. Tri Đạo thực sự cần lòng bao dung và dũng cảm to lớn.

Trong thời đại mà chúng ta liên tục bị thúc đẩy phải đạt được nhiều hơn, tốt hơn, nhanh hơn, Tri Túc trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Đây không phải là sự tự mãn hay từ bỏ phát triển, mà là khả năng nhận ra và trân trọng những gì mình đang có trong hiện tại. Tri Túc cũng giúp chúng ta tỉnh táo và cân bằng khi truy tầm Tri Mệnh, Tri Ân, Tri Đạo.

Tôi từng gặp một người chị thành đạt nhưng lại luôn cảm thấy không hài lòng với bản thân. Chị ấy liên tục so sánh mình với người khác và đặt ra những mục tiêu ngày càng cao. Mặc dù đạt được nhiều thành tích, chị vẫn không cảm thấy hạnh phúc. Khi tôi đề nghị chị dành thời gian mỗi ngày để ghi lại và cảm nhận ba điều nhỏ mà mình thấy mình đang có, dần dần sau khoảng 1 tháng, chị bắt đầu nhận ra rằng mình đã có đầy đủ rất nhiều thứ đáng trân trọng, mình đã có trong tay những điều kiện cần của hạnh phúc rồi.

Tri Túc giúp chúng ta tìm thấy sự bình an và hài lòng trong chính khoảnh khắc hiện tại. Nó không ngăn cản chúng ta đặt ra mục tiêu và phấn đấu, nhưng nó giúp chúng ta làm điều đó với tâm thế cân bằng và thoải mái hơn.

Triết lý Tứ Tri không phải là đích đến, mà là một hành trình không ngừng nghỉ. Mỗi ngày, chúng ta đều có cơ hội để hiểu sâu hơn về bản thân (Tri Mệnh), trân trọng những mối tương liên xung quanh (Tri n), sống hài hòa với tự nhiên (Tri Đạo), và tìm thấy niềm hân hoan trong hiện tại (Tri Túc).

Do đó, tôi mời bạn cùng tôi tiếp tục khám phá cuộc đời tươi đẹp và đáng sống với tâm thái Tứ Tri này. Hãy dành thời gian mỗi ngày để chiêm nghiệm về bốn khía cạnh này trong cuộc sống của bạn. Bạn có thể bắt đầu bằng cách đặt ra những câu hỏi đơn giản như:

- Hôm nay mình đã hiểu thêm điều gì về bản thân và sứ mệnh của mình? (Tri Mệnh)

- Mình đã bày tỏ lòng biết ơn với ai hoặc điều gì bằng cách thức cụ thể nào? (Tri ân)

- Mình đã sống hài hòa với hoàn cảnh như thế nào? (Tri Đạo)

- Mình đã trân trọng những gì mình đang có ra sao? (Tri Túc)

Hãy nhớ rằng, đây không phải là một cuộc đua. Mỗi người sẽ có nhịp độ và cách thức riêng để khám phá và áp dụng Tứ Tri trong cuộc sống của mình. Điều quan trọng là bạn bắt đầu, kiên trì, và toàn tâm toàn ý trên hành trình này.

Cuối cùng, tôi tin rằng khi chúng ta thực hành Tứ Tri, chúng ta không chỉ phát triển bản thân mà còn đóng góp vào việc tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn. Bởi vì khi mỗi cá nhân sống hài hòa, biết ơn, biết đủ, và trọn vẹn, chúng ta sẽ tạo ra những gợn sóng tích cực lan tỏa đến những người xung quanh, toàn bộ dinh thể, và xa hơn nữa.

Chúc bạn tìm thấy niềm vui, sự bình an, và ý nghĩa trên hành trình sống Tứ Tri của mình. Hãy nhớ rằng, mỗi bước đi, dù nhỏ, đều đáng trân trọng và có giá trị. Hãy kiên nhẫn với bản thân và tận hưởng tiến trình học hỏi và phát triển không ngừng này.